در مقاله "استرس چیست؟" تعریف کاملی از استرس بیان کردیم حال می خواهیم بدانیم چرا استرس ایجاد می شود و چرا اگر به طور کامل استرس نداشته باشیم یک فرد عادی به شمار نمی آییم ؟
برای جواب به این دو سوال تا پایان این مقاله همراه من باشید.
سلام کیوتیم :)
استرس یک رفتار تعدیل کننده است.
بدن ما در موقعیت های مختلف برای جبران شرایط ایجاد شده عملکردهای ویژه ای دارد برای مثال زمانی که هوا گرم می شود بدن با تعریق باعث کاهش میزان گرما می شود و یا زمانی که هوا سرد می شود بدن با لرزیدن در صدد جبران هوای سرد بر می آید. یا زمانی که عصبانی می شویم بدن با پمپ کردن خون به عضلات بدن باعث انقباض آن ها می شود و صورتمان برافروخته می شود .
همه این عملکردهای بدن چند هزار سال است که در ما وجود دارد و از اجداد اولیه ما تا به امروز ادامه داشته است . البته در طول زمان و با توجه به تغییر شرایط زندگی همه این عملکردها تغییراتی داشته اند اما اساس آن ها که مقاومت و سازگاری در مقابل شرایط غیرعادی بوده حفظ شده است .
استرس چرا در بدن ما ایجاد میشود ؟
مثلا وقتی که فردا یک امتحان مهم دارم یا اینکه یک مصاحبه شغلی چند ساعته دیگر انتظارم را می کشد یا اینکه قرار است با یک فرد مهم ملاقات کنم و یا یک کودک وارد خیابان می شود و من باید سریع ترمز کنم دیگر مثل همیشه عملکرد طبیعی خودم را ندارم و ضربان قلبم بیشتر می شود ، بدنم بیشتر از همیشه عرق می کند ، نمی توانم درست صحبت کنم و نفس هایم خیلی سریعتر می شود .
آیا بهتر نبود بدنم هیچ کدام از این عملکردها در این شرایط را نداشت ، اینطور تسلط من بر محیط بیشتر نمیشد ؟
در جواب باید بگویم نه بیشتر نمیشد چون همه این عملکردها که طی سالیان سال از اجداد ما تا اکنون تشکیل شده اند برای ایجاد یک شرایط مطلوب در مواجهه با تنش ها بهینه شده اند ، به این شکل که بدن با قرار دادن خود در شرایط اضطرار و ایجاد عملکردهایی مثل بالا بردن ضربان قلب ، تعداد تنفس و کم کردن عملکردهای اضافی بدن مثل حرکات دستگاه گوارش باعث می شود فرد بتواند این شرایط را به بهترین نحو سپری کند .
به طور مثال فرض کنید اگر مکانیزم استرس در بدن وجود نداشت و در شرایط عبور کودک از خیابان قرار می گرفتیم ، بدون تردید بدن ما نمی توانست به طور آنی از خود واکنش نشان دهد و حتما اتفاق ناگواری می افتاد یا اینکه زمانی که قرار است با یک فرد مهم ملاقات کنیم استرس ایجاد شده باعث می شود بیشتر خودمان را برای آن دیدار آماده کنیم .
با وجود فواید استرس چرا ما نسبت به استرس حس خوبی نداریم و دوست داریم آن را کنترل و یا کم کنیم ؟
در گذشته اجدادمان زمانی دچار استرس می شدند که واقعا در موقعیت تنش زا قرار می گرفتند مثلا فرض کنید یکی از اجداد ما در حال گشت زنی داخل جنگل بود ، به صورت اتفاقی با یک شیر مواجه می شود در این حالت بدن وارد حالت ستیز و گریز می شود تا بتواند با بهترین عملکرد، خود را از آن موقعیت دور کند و طبیعتا در اینجا استرس یک محرک مثبت و کمک کننده به شمار می آید.
اما در زمان حاضر استرس علاوه بر حالات مشابهی که اجدادمان تجربه می کردند در موقعیت های دیگری هم به دلیل کم کاری خود نسل بشر بوجود می آیند مثلا کارمندی را در نظر بگیرید که باید کارش را درست انجام می داد ولی اینکار را نکرده و رییسش به این دلیل ، او را مواخذه می کند و سرش عصبانی می شود ، در این حالت کارمند نمی تواند آن جا را براحتی ترک کند یا با رییسش درگیر شود و تنها از حالت تنشی که در وی بوجود می آید یک حس ناخوشایند باقی می ماند که در بلند مدت می تواند تبعات جسمی و روحی برای فرد داشته باشد .
یا یک فرد دیگر را در نظر بگیرید که در یک بازار سرمایه، سرمایه گذاری کرده و هر روز این بازار نوسانات شدید دارد و پیگیری همین نوسانات باعث می شود فرد به طور مداوم در حالت استرس فعال و بالا باشد که موجب ایجاد صدمات جدی در روح و جسم فرد می شود .
جمع بندی
وجود استرس در موقعیت های بحرانی می تواند به ما کمک کند تا ما بتوانیم بهترین عملکرد را در این شرایط داشته باشیم اما قرار داشتن مداوم در شرایط استرس آن هم برای موقعیت هایی که به طور ذاتی استرس زا نباید باشند باعث ایجاد مضرات جبران ناپذیری در فرد می شود .
