تصمیم گیری درست در هر مسئله‌ای می‌تواند آینده ما را در جهت و مسیر صحیح قرار دهد. مهارت تصمیم گیری نیاز به تمرین دارد. محققان معتقدند کسانی که هوش هیجانی بالاتری دارند تصمیمات بهتری می‌گیرند، چرا که آن‌ها می‌توانند وجوه مختلف قضیه را از هم جدا کنند و نگرانی‌ها و اضطراب مربوط به مسائل دیگر را در تصمیمشان دخالت ندهند. گاهی در شرایطی قرار می‌گیریم که اتخاذ یک تصمیم سخت است. این شرایط می‌تواند بخاطر اهمیت مسئله یا بخاطر استرسی که فرد در آن موقعیت دارد باشد. اگر خواهان آن هستید که در موقعیت‌های حساس و مهم زندگی تصمیمات درست و منطقی بگیرید، باید راه و روش آن را بلد باشید. پیشنهاد می‌کنیم در ادامه با ما همراه باشید تا مراحل تصمیم گیری درست را بیاموزید.
مهارت تصمیم گیری چیست؟
تصمیم گیری از جمله مهم‌ترین مهارتهای زندگی است که مسیر و هدف انسان‌ها را شکل می‌دهد. همه ما می‌دانیم که موفقیت و پیشرفت ما تحت تاثیر مستقیم تصمیم‌های خوب است. برای تصمیمگیری درست و خوب باید معنا و مراحل تصمیم را بدانیم و از تصمیمات بد گذشته مان درس بگیریم.
در ساده‌ترین شکل، تصمیم گیری به معنی انتخاب کردن بین دو یا چند مسئله مختلف است. در فرایند گسترده‌تر، گرفتن یک تصمیم شامل انتخاب بین راه حل‌‌های ممکن برای یک موضوع است. ممکن است تصمیم گیری با روندی شهودی یا استدلالی یا ترکیبی از این دو، انجام شود.
شهود و استدلال
روند شهودی به معنی استفاده از شهود یا ندای درونی است. شهود ریشه در واقعیت ندارد بلکه بر اساس درک و برداشت شما است. روند استدلالی یعنی از شواهد و جمع بندی اطلاعات و آمار موجود در زمینه مورد نظر استفاده شود. به خاطر داشته باشید که شهود روش قابل قبولی برای تصمیم گیری است، اما عموما برای تصمیمات ساده یا سریع مناسبتر است. تصمیمات پیچیده‌‌تر باید با روشی رسمی‌‌تر و ساختار یافته‌‌تر اتخاذ شوند، که معمولا شامل هر دو روش شهودی و استدلالی می‌شود.
در تصمیمگیری با چه چیزهایی مواجه هستیم؟
انسان در طول زندگی خود و در تمام حوزه‌ها مانند مسائل مالی، شغلی، عاطفی و مدیریتی نیاز به تصمیم گیری دارد. اما تقریبا تمام افراد هنگام تصمیمگیری چالش‌های زیر را تجربه می‌کنند:
- همیشه تعدادی گزینه وجود دارد و فرد برای انتخاب هر کدام از آن‌ها مردد می‌شود.
- افراد اغلب نمی‌دانند چه زمانی برای تصمیم گیری مناسب است. آیا می‌توانند آن را به تعویق بیاندازند؟
- پذیرش مسئولیت انتخاب‌ها و تصمیمات اغلب فکر و ذهن افراد تصمیم گیرنده را درگیر می‌کند.
- گاهی ذهن در انتخاب بهترین تصمیمات دچار خطای شناختی می‌شود.
- ممکن است بین تصمیم گیری شهودی و یا استدلالی مردد شوند.
- گاهی ممکن است فرد تصمیمی را بگیرد و برخلاف آن عمل کند.
چرا گاهی احساس می‌کنیم نمی‌توانیم درست تصمیم بگیریم؟
گاهی افراد در شرایط سخت و حساس، احساس می‌کنند نمی توانند به خوبی تصمیم بگیرند. زیرا در شرایط بحرانی اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند. گاهی نیز به خاطر تصمیم‌های اشتباهی که در گذشته گرفته‌اند نمی‌توانند به خود اعتماد کنند. همین امر موجب شک و تردید فرد شده و فرد احساس می‌کند قدرت تصمیم گیری خود را از دست داده است.
انواع مهارت تصمیم گیری
برای گرفتن یک تصمیم درست باید انواع آن را بشناسیم. در ادامه با انواع تصمیم گیری آشنا خواهیم شد:
1. تصمیمگیری احساسی
در تصمیمگیری احساسی، این عواطف و هیجانات هستند که نقش تعیین کننده دارند. در حقیقت افراد فکرشان را تعطیل می‌کنند و به حرف دلشان گوش می‌کنند. در این نوع تصمیم گیری از آینده نگری خبری نیست و مسلما عواقب و مشکلاتی به دنبال خواهد داشت. بهتر است در چنین شرایطی حتما با افراد معتمد و یا متخصص موضوع را در میان بگذارید.
2. تصمیم گیری اضطراری
بعضی افراد در شرایطی که مجبورند تصمیم بگیرند دچار اضطراب می‌شوند. تعارض بین این انتخاب‌ها و اضطراب، گاهی به قدری نفس‌گیر و غیرقابل تحمل می‌شود که فرد نمی‌تواند به‌درستی تصمیم بگیرد. این افراد در این شرایط بدون فکر کردن و بدون اینکه سعی کنند اطلاعاتی در مورد انتخاب شان به دست آورند، برای اینکه از این تنش و فشار رهایی یابند یکی از گزینه‌‌ها را بدون فکر کردن انتخاب می‌کنند. درواقع انتخاب او به منزلۀ فرار است. به جای فرار بهتر است در صدد حل موضوع اصلی یعنی درمان اضطراب برآیید.
3. تصمیم گیری اجتنابی
بعضی از آدم‌ها وقتی در موقعیت انتخاب و تصمیم برای مسائل مهم زندگی خود قرار می‌گیرند سعی می‌کنند از مسئله فرار کنند، این افراد خود را ضعیف‌‌تر از آن می بینند که بتوانند تصمیم بگیرند. مدام امروز و فردا می کنند، و با گفتن «بی خیال همه چیز درست می‌شود» به یک آرامش کاذب و زودگذر می رسند.
4. تصمیم گیری تکانه‌ای
تکانه به زبان خیلی ساده یعنی هیجان‌‌های زودگذر و شدید که آدم را به کاری وا می‌دارد. در تصمیمگیری تکانه‌ای فرد سریع و بدون تفکر تصمیم می‌گیرد. تصمیم‌هایی که معمولاً خود افراد هم بعداً از کارشان تعجب می‌کنند. این روش یکی از خطرناک‌‌ترین سبک‌‌های تصمیمگیری است که ممکن است عواقب و پیامدهای ناخوشایندی برای فرد و اطرافیانش داشته باشد.
5. تصمیمگیری مطیعانه
تصمیم گیری مطیعانه براساس انتظاراتی است که دیگران از فرد دارند. این افراد خواسته‌‌ها و اهداف خودشان را نادیده می‌گیرند و به راحتی اجازه می‌دهند دیگران به جای آن‌ها انتخاب کنند. این افراد از اعتماد به نفس کافی برای روبرو شدن با مسائل و مسئولیت‌های زندگی برخوردار نیستند و معمولاً با سپردن حق انتخاب به دیگران به نوعی می‌خواهند از پیامدهای انتخاب‌شان شانه خالی کنند.
6. تصمیم گیری تقدیری
تصمیم گیری تقدیری زمانی اتفاق می‌افتد که افراد مهارتی برای گرفتن تصمیم ندارند. اصلاً به فکرشان هم نمی‌رسد خودشان هم قدرتی برای فکر و انتخاب دارند. همه چیز را به قضا و قدر نسبت می دهند و شانسی انتخاب می کنند. در باور این افراد همه شکست‌‌ها و موفقیت‌‌های افراد وابسته به شانس و بخت و اقبال است.
7. تصمیم گیری منطقی
تصمیم گیری منطقی سالم‌ترین و بهترین روش است، چون فرد سعی می‌کند براساس فکر و منطق عمل کند. انتخاب بر اساس ارزش‌ها و دانش تصمیم گیرنده می‌باشد. فرد تلاش می‌کند همه اطلاعات مورد نیاز را جمع‌آوری کند، همه جوانب کار را بسنجد و به پیامدهای احتمالی انتخابش خوب فکر کند و در نهایت یک تصمیم کاملاً آگاهانه بگیرد.
مراحل تصمیم گیری
فرایند تصمیم گیری شامل مراحل زیر است:
- تشخیص دقیق صورت مسئله
- جمع آوری اطلاعات
- پیدا کردن گزینههای مناسب و موجود
- ارزیابی گزینههای مختلف
- انتخاب بهترین گزینه
مهارت تصمیم گیری | چطور تصمیم گیری درست داشته باشیم؟
- اگر سابقه تصمیمات اشتباه داشته‌اید خودگویی منفی را کنار بگذارید و با اعتماد به نفس به جلو نگاه کنید.
- تصمیمات خود را ثبت کنید. با این کار بعد از گذشت زمان خواهید دید که هرچند، گاهی تصمیمات اشتباهی داشته‌اید اما تصمیمات عالی بسیاری گرفته اید. در این صورت آگاهی و دیدگاه متعادل تری خواهید داشت و می‌توانید به قدرت انتخاب خود بیشتر اعتماد کنید.
- مسلما تصمیم گیری نیاز به کمی زمان و انرژی ذهنی دارد و بهتر است در زمانی خاص روی موضوع تمرکز کنید.
- لیستی از مزایا و معایب تصمیم خود بنویسید حتی اگر فکر می‌کنید تقریبا دور از ذهن هستند.
- تحقیق و جستجو کنید گاهی تصمیم گیری کاری سخت و دشوار است. ممکن است اطلاعی در خصوص مسئله مورد نظر نداشته باشید. در این صورت می‌توانید با مشورت کردن و مشاوره گرفتن و یا جستجوی آنلاین اطلاعات کافی و مفیدی بدست بیاورید.
- اهداف خود را مرور کنید. این اهداف به دو دسته تقسیم می‌شوند، اهداف کوتاه مدت و اهداف بلند مدت. گاهی سنجش هدف می‌تواند قدرت ما را برای گرفتن تصمیم درست بیشتر کند.
چگونه مهارت تصمیم گیری را در خود تقویت کنیم؟
در تصمیم گیری بهتر است با افراد آگاه، متخصص و با تجربه مشورت کنید.
- سعی کنید خودآگاهی تان را افزایش دهید.
- با حفظ و افزایش اعتماد به نفس اجازه ندهید دیگران برای شما تصمیم بگیرند.
- شهامت گرفتن تصمیم و انتخاب را در خود تقویت کنید.
- هدف گذاری در زندگی موجب تقویت مهارت تصمیم گیری می‌شود. افرادی که اهداف کوتاه مدت و بلند مدت دارند راحت‌تر و مناسبتر تصمیم می‌گیرند.
